Kołatanie serca i lęk - czy nerwica serca wyjdzie na EKG? Wyjaśniamy rolę badania

Kołatanie serca, uczucie ucisku w klatce piersiowej, lęk i zawroty głowy – to objawy, które dla wielu osób brzmią jak powód do pilnej wizyty u kardiologa. Czasem jednak mimo tych symptomów badania serca – w tym elektrokardiogram (EKG) – nie wykazują żadnych nieprawidłowości. W takich przypadkach lekarz może podejrzewać tzw. nerwicę serca. Co to właściwie znaczy? Czy nerwica serca jest widoczna w badaniach? Czy nerwica serca wyjdzie na EKG? I jak odróżnić ją od poważnych chorób sercowo-naczyniowych? Odpowiadamy krok po kroku.

Czym jest nerwica serca i skąd się bierze?

Nerwica serca to potoczne określenie na objawy somatyczne (czyli odczuwane fizycznie), które mają swoje źródło w psychice. Najczęściej są związane z przewlekłym stresem, lękiem uogólnionym, atakami paniki czy nieprzepracowanymi emocjami. Choć serce bije prawidłowo, ciało wysyła sygnały, jakby działo się coś poważnego – to swoiste echo lęków i napięć wewnętrznych. Czasami jeden stresujący epizod wystarczy, by uruchomić cały mechanizm błędnego koła objawów i lęku przed ich nawrotem. Warto pamiętać, że układ nerwowy i sercowo-naczyniowy działają w ścisłej zależności – każdy impuls emocjonalny może fizycznie wpłynąć na organizm.

Typowe przyczyny to:

• nadmiar stresu w pracy lub życiu osobistym,
• przemęczenie,
• zaburzenia lękowe i depresyjne,
• trudne doświadczenia życiowe,
• nadwrażliwość na sygnały z ciała,
• brak umiejętności radzenia sobie z napięciem psychicznym,
• wysokie tempo życia bez chwili na regenerację.

Objawy nerwicy serca – kiedy podejrzewać, że to nie zawał?

Osoby cierpiące na nerwicę serca bardzo często opisują swoje objawy jako:

• silne kołatanie serca lub nieregularny rytm,
• ból lub ucisk w klatce piersiowej,
• duszności,
• drżenie rąk, zimne poty,
• zawroty głowy,
• uczucie „zaraz zemdleję” lub „mam zawał”,
• silny lęk, często bez konkretnej przyczyny.

To, co może wskazywać na tło nerwicowe, to zmienność objawów – pojawiają się nagle, po czym znikają. Często są silniejsze w stresujących sytuacjach, a rzadziej w czasie rzeczywistego wysiłku fizycznego. Uwaga – nerwica serca nie oznacza, że objawy są „wymyślone”. Pacjent faktycznie je odczuwa i cierpi. Dlatego tak ważna jest trafna diagnoza i zrozumienie mechanizmu tego zjawiska.

Czy nerwica serca wyjdzie na EKG? Co pokazuje badanie?

To jedno z najczęściej zadawanych pytań w gabinetach lekarskich. Czy nerwica serca wyjdzie na EKG? Odpowiedź brzmi: zazwyczaj nie. Elektrokardiogram rejestruje czynność elektryczną serca i może wychwycić zaburzenia rytmu, niedokrwienie czy inne nieprawidłowości. Jednak w przypadku nerwicy serca wynik EKG jest najczęściej prawidłowy.

Czasem mogą pojawić się drobne odstępstwa – np. przyspieszona akcja serca (tachykardia zatokowa), które są reakcją organizmu na stres i nie stanowią dowodu na chorobę serca.

U niektórych osób lekarz może zlecić tzw. EKG wysiłkowe (na bieżni) lub 24-godzinne EKG metodą Holtera. Te badania pomagają wychwycić zmiany w różnych sytuacjach – także wtedy, gdy pacjent doświadcza objawów w nocy lub przy emocjach. Jednak nawet wtedy obraz serca jest zazwyczaj prawidłowy.

Dlaczego więc objawy są tak silne?

Ciało i psychika są ściśle powiązane. Kiedy mózg odbiera sygnał o potencjalnym zagrożeniu (nawet jeśli to tylko stresująca rozmowa), układ autonomiczny aktywuje tryb „walki lub ucieczki”. Wzrasta tętno, oddech staje się płytszy, napinają się mięśnie. To naturalna reakcja na stres – tylko że w nerwicy uruchamia się ona zbyt łatwo i zbyt często.

Organizm może też „nauczyć się” reagować w określony sposób. Jeśli np. kiedyś odczuliśmy kołatanie serca w sytuacji stresowej i bardzo się przestraszyliśmy, to samo wspomnienie lub podobna sytuacja może uruchomić cały łańcuch reakcji ponownie.

Jak odróżnić nerwicę serca od choroby serca?

Najważniejsze jest wykonanie podstawowych badań diagnostycznych np. za pomocą elektrod. EKG, badania krwi (np. troponiny, elektrolity), echo serca czy Holter EKG – te testy pozwalają wykluczyć poważne przyczyny objawów, takie jak zawał serca, zaburzenia rytmu czy niedokrwienie mięśnia sercowego. Badania te są bezpieczne, nieinwazyjne i stosunkowo łatwo dostępne, dlatego powinny być pierwszym krokiem diagnostycznym w przypadku jakichkolwiek niepokojących sygnałów płynących z układu krążenia.

Jeśli wszystkie wyniki są prawidłowe, a objawy nadal się pojawiają – lekarz może postawić diagnozę nerwicy serca. Warto jednak pamiętać, że taka diagnoza nie powinna być wydawana pochopnie. Objawy nerwicowe mogą bowiem współwystępować z chorobami serca – zwłaszcza u osób starszych lub z chorobami współistniejącymi. Dlatego diagnoza powinna być kompleksowa, oparta na dokładnym wywiadzie lekarskim, obserwacji pacjenta, a czasem również na konsultacji z innymi specjalistami – np. kardiologiem lub psychiatrą.

Co robić, gdy EKG nic nie wykazuje, a serce dalej „wariuje”?

To moment, w którym warto skierować uwagę na układ nerwowy i emocje. Leczenie nerwicy serca polega przede wszystkim na terapii psychologicznej lub psychiatrycznej. Pomocne są:

• psychoterapia poznawczo-behawioralna,
• techniki relaksacyjne (np. trening Jacobsona, oddech przeponowy),
• medytacja, joga, aktywność fizyczna,
• farmakoterapia (np. leki przeciwlękowe, antydepresyjne – zawsze pod kontrolą lekarza).

Nie bez znaczenia jest także styl życia – odpowiednia ilość snu, redukcja stresu, ograniczenie kofeiny i alkoholu oraz wprowadzenie regularności do dnia codziennego.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Zawsze, gdy pojawiają się objawy ze strony serca, warto skonsultować się z lekarzem – nawet jeśli podejrzewamy, że to „tylko nerwy”. Niekiedy to rzeczywiście reakcja organizmu na stres, ale równie dobrze może to być sygnał ostrzegawczy wysyłany przez układ krążenia. Tylko specjalista, dysponujący odpowiednimi narzędziami diagnostycznymi i doświadczeniem, jest w stanie trafnie ocenić sytuację i zdecydować, czy nie kryje się za nią poważna choroba organiczna.

Sygnały alarmowe, które wymagają pilnej diagnostyki:

• ból w klatce piersiowej promieniujący do lewej ręki,
• utrata przytomności,
• duszność spoczynkowa,
• krew w plwocinie,
• uczucie duszenia się lub silny, nieregularny rytm serca.

Takie objawy nigdy nie powinny być bagatelizowane – ich wystąpienie wymaga jak najszybszej oceny lekarskiej, by wykluczyć m.in. zawał serca, zatorowość płucną czy inne stany zagrażające życiu.

Podsumowanie – EKG a nerwica serca

Czy nerwica serca wyjdzie na EKG? Najczęściej nie – ale to nie znaczy, że pacjent nie potrzebuje pomocy. Objawy ze strony serca mogą być wywołane lękiem, stresem i napięciem emocjonalnym, a niekiedy są tak intensywne, że trudno je zignorować. Dlatego kluczowe jest kompleksowe podejście – zarówno diagnostyczne, jak i terapeutyczne.

Zaufanie do lekarza, wykonanie podstawowych badań i – jeśli to konieczne – skorzystanie z pomocy psychologa lub psychiatry, to najlepszy sposób, by odzyskać kontrolę nad własnym zdrowiem. Nawet jeśli serce bije prawidłowo, warto zadbać o emocje, które potrafią silnie wpływać na jego rytm.