Interpretacja wyników EKG – które parametry powinny zwrócić naszą uwagę?

Badanie elektrokardiograficzne (EKG) to jedno z podstawowych narzędzi diagnostycznych w kardiologii. Choć wykonanie EKG trwa zaledwie kilka minut, interpretacja wyniku może nastręczać trudności nawet doświadczonym specjalistom. Dla pacjenta natomiast odczyt z elektrokardiografu to najczęściej zestaw tajemniczych liter, cyfr i zygzaków. W tym poradniku pokazujemy, jak czytać EKG, na co zwracać uwagę i kiedy wynik powinien skłonić do szybkiej konsultacji z lekarzem.

Na czym polega badanie EKG?

EKG rejestruje elektryczną aktywność serca za pomocą elektrod przymocowanych do skóry pacjenta. Impulsy generowane przez serce są przetwarzane na wykresy – tzw. krzywą EKG, złożoną z charakterystycznych załamków (P, QRS, T). Badanie pozwala ocenić rytm serca, jego częstość, przewodzenie impulsów i obecność ewentualnych nieprawidłowości.

EKG może być wykonywane:

• w spoczynku (najczęściej),

• wysiłkowo (np. na bieżni lub rowerze stacjonarnym),

• całodobowo (Holter EKG).

Każdy z tych rodzajów ma swoje specyficzne zastosowania kliniczne i może ujawniać różne zaburzenia. Na przykład EKG wysiłkowe często wykorzystywane jest przy podejrzeniu choroby niedokrwiennej serca, natomiast Holter EKG lepiej sprawdza się przy analizie napadowych arytmii.

Co przedstawia wykres EKG? Zrozumienie podstawowych elementów

Zanim przejdziemy do szczegółowej analizy zapisu EKG, warto zrozumieć, co tak naprawdę przedstawia krzywa elektrokardiograficzna. Dla wielu pacjentów ten zapis to jedynie ciąg linii, załamków i liczb – jednak dla specjalisty to niezwykle precyzyjna mapa pracy serca. Znajomość poszczególnych składowych EKG jest kluczem do interpretacji potencjalnych zaburzeń, od niegroźnych odchyleń po poważne patologie kardiologiczne.

Interpretacja EKG zaczyna się od znajomości jego składowych. Najważniejsze z nich to:

Załamek P

Oznacza depolaryzację przedsionków, czyli pobudzenie skurczowe górnych jam serca. Jego obecność i kształt dostarczają informacji o pracy węzła zatokowego i ewentualnych zaburzeniach przewodzenia w przedsionkach.

Odcinek PR

Przedstawia czas przewodzenia impulsu od przedsionków do komór. Wydłużenie tego odcinka może sugerować blok przedsionkowo-komorowy I stopnia, który może być bezobjawowy, ale w niektórych przypadkach stanowi pierwszy sygnał zaburzeń w układzie przewodzącym serca.

Zespół QRS

To najistotniejszy fragment wykresu, odpowiadający za depolaryzację komór, czyli ich skurcz. Prawidłowy czas trwania wynosi od 70 do 110 ms. Szeroki zespół QRS może świadczyć o blokadach w przewodnictwie przedsionkowo-komorowym, a także o pochodzeniu komorowym rytmu serca. Nietypowy kształt lub obecność dodatkowych załamków może być objawem wcześniejszego zawału lub przerostu jednej z komór.

Odcinek ST

To czas repolaryzacji komór, czyli ich powrót do stanu spoczynku. Uniesienie lub obniżenie ST może wskazywać na niedokrwienie lub zawał serca. Istotne jest ocenienie, w których odprowadzeniach pojawiają się zmiany i czy są one rozlane, czy ograniczone do konkretnego obszaru mięśnia sercowego. Ocena ST wymaga dużej dokładności, ponieważ to właśnie ten fragment najczęściej pozwala wychwycić ostre stany kardiologiczne wymagające pilnej interwencji.

Załamek T

Odzwierciedla repolaryzację komór, czyli ich powrót do stanu wyjściowego przed kolejnym skurczem. Załamek T może przyjmować różne kształty w zależności od warunków klinicznych. Jego odwrócenie lub spłaszczenie może być objawem niedokrwienia mięśnia sercowego, zaburzeń elektrolitowych (np. hipokaliemii), czy też następstwem stosowania niektórych leków. Wysokie, spiczaste załamki T mogą sugerować hiperkaliemię – stan zagrażający życiu, wymagający natychmiastowego leczenia.

Najważniejsze parametry, na które warto zwrócić uwagę

EKG to nie tylko zapis graficzny, ale także źródło cennych informacji liczbowych. W codziennej praktyce klinicznej ocenia się szereg parametrów, które pozwalają wychwycić niepokojące sygnały jeszcze zanim pojawią się objawy kliniczne.

1. Częstość rytmu serca (HR)

Norma dla dorosłych to 60–100 uderzeń/min. Odchylenia:

• < 60/min = bradykardia

• 100/min = tachykardia

Nieprawidłowości częstości mogą sugerować np. zaburzenia elektrolitowe, choroby tarczycy, odwodnienie czy problemy kardiologiczne. Warto także pamiętać, że bradykardia może występować fizjologicznie u sportowców, a tachykardia może mieć charakter kompensacyjny np. przy gorączce lub anemii.

2. Rytm serca

Rytm powinien być miarowy – odległości między załamkami R powinny być równe. Niemiarowość może wskazywać na:

• migotanie przedsionków (brak załamków P, nierówne R-R),

• trzepotanie przedsionków,

• rytmy ektopowe.

Rozpoznanie arytmii często wymaga dodatkowych analiz – np. obserwacji długości poszczególnych odcinków lub przeprowadzenia testu wysiłkowego.

3. Czas trwania zespołu QRS

Jeśli jest szerszy niż 120 ms, może to sugerować blok odnogi pęczka Hisa, przedwczesne pobudzenia komorowe lub inne zaburzenia przewodzenia. Asymetria lub obecność zębatego QRS może też wystąpić w przypadku tachykardii komorowej.

4. Odcinek ST

Najczęściej analizowany w kontekście niedokrwienia serca:

• uniesienie ST: zawał, tzw. STEMI,

• obniżenie ST: niedokrwienie podwsierdziowe lub działanie niektórych leków, np. digoksyny.

Szczególną uwagę zwraca się na lokalizację zmian – np. uniesienie ST w odprowadzeniach V2–V4 może świadczyć o zawale ściany przedniej.

5. Załamek T

Odwrócenie lub spłaszczenie T może sugerować:

• niedokrwienie,

• zaburzenia elektrolitowe (np. hipokaliemię),

• zmiany po zawale.

Wysokie, szpiczaste załamki T mogą wskazywać na hiperkaliemię – stan potencjalnie zagrażający życiu.

6. Odstęp QT i QT skorygowany (QTc)

Przedłużony QTc zwiększa ryzyko groźnych arytmii (np. torsades de pointes). QTc > 450 ms u mężczyzn i > 470 ms u kobiet wymaga obserwacji. Przy ocenie QTc stosuje się korekty w zależności od częstości rytmu (np. według wzoru Bazzetta).

Co może zafałszować wynik EKG?

EKG to narzędzie czułe, ale wrażliwe na błędy, takie jak:

• nieprawidłowe rozmieszczenie elektrod (np. zamiana V1 i V2),

• ruch pacjenta w trakcie badania,

• zakłócenia elektryczne (np. urządzenia medyczne, telefony),

• nieodpowiedni stan skóry (wilgoć, brak kontaktu elektrody).

Dlatego tak ważna jest jakość elektrod EKG oraz profesjonalizm osoby wykonującej badanie. Nawet najlepiej skalibrowany aparat nie pomoże, jeśli elektrody są stare, wyschnięte lub źle przylegają do skóry. W praktyce klinicznej warto korzystać ze sprawdzonych produktów i systematycznie kontrolować stan sprzętu diagnostycznego.

Przykłady zaburzeń widocznych w EKG

Zrozumienie konkretnych patologii to kolejny krok w interpretacji. W EKG mogą ujawniać się nie tylko arytmie, ale też zmiany niedokrwienne, zaburzenia przewodzenia czy powikłania farmakoterapii.

Migotanie przedsionków

• brak wyraźnych załamków P,

• nieregularne R-R,

• częstość nieregularna 90–170/min.

Blok przedsionkowo-komorowy (I, II, III stopnia)

• wydłużony PR,

• brak QRS po niektórych P,

• rozkojarzenie P i QRS (blok III).

Zawał serca

• uniesienie ST (STEMI),

• patologiczny załamek Q,

• zmiany załamka T.

Tachykardia komorowa

• szeroki zespół QRS,

• częstość 150–200/min,

• brak załamków P lub ich rozkojarzenie z QRS.

Kiedy warto powtórzyć EKG lub wykonać dodatkowe badania?

Warto pamiętać, że pojedynczy zapis EKG to jedynie chwilowy obraz pracy serca – swego rodzaju migawka, która nie zawsze oddaje pełnię informacji o stanie układu krążenia. Często bywa tak, że pacjent odczuwa dolegliwości sercowe, a wynik EKG wykonany w spoczynku wypada prawidłowo. Dlatego właśnie interpretacja powinna być osadzona w szerszym kontekście klinicznym – uwzględniającym objawy, historię choroby i inne wyniki badań.

Powtórzenie badania EKG warto rozważyć w kilku przypadkach. Przede wszystkim, jeśli pojawiają się takie objawy jak kołatanie serca, omdlenia, duszność czy ból w klatce piersiowej. Również niepokojące odchylenia w zapisie EKG – nawet u pacjenta bezobjawowego – mogą wskazywać na potrzebę pogłębienia diagnostyki. Szczególną czujność powinny wzbudzać sytuacje, w których pacjent przyjmuje leki wpływające na odstęp QT (np. niektóre antybiotyki, leki przeciwpsychotyczne, przeciwarytmiczne) lub choruje przewlekle na niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze czy cukrzycę.

W takich przypadkach lekarz może zlecić dodatkowe badania. Do najczęstszych należą:

• Holter EKG, czyli 24-godzinna rejestracja pracy serca, pozwalająca wykryć arytmie, które nie występują stale;

• Próba wysiłkowa, wykonywana na bieżni lub cykloergometrze – przydatna szczególnie przy podejrzeniu niedokrwienia serca;

• Echokardiografia, która pokazuje budowę serca i jego funkcję w czasie rzeczywistym;

• Konsultacja kardiologiczna, która pozwala powiązać wynik EKG z szerszym obrazem klinicznym.

Wszystkie te badania zwiększają szansę na wykrycie poważnych schorzeń we wczesnym stadium. Dlatego nie warto ignorować nawet pozornie drobnych nieprawidłowości w zapisie EKG, szczególnie jeśli towarzyszą im dolegliwości lub występują czynniki ryzyka kardiologicznego.

Podsumowanie

Interpretacja wyników EKG wymaga wprawy, ale znajomość podstaw pozwala wychwycić potencjalnie niebezpieczne odchylenia. Warto zwracać uwagę na częstość rytmu, kształt zespołu QRS, zmiany w odcinku ST i wydłużenie QT. Jeśli masz wątpliwości co do wyniku EKG – nie zwlekaj z konsultacją.

Jeśli szukasz profesjonalnych elektrod EKG lub papieru do EKG najwyższej jakości – sprawdź ofertę w naszym sklepie medycznysklep24.pl, gdzie znajdziesz starannie wyselekcjonowane akcesoria do diagnostyki i monitorowania pracy serca.