Opieka nad pacjentem z cewnikiem wymaga wiedzy i uwagi, a jednym z najczęstszych problemów jest dobór odpowiedniego modelu. Niezależnie od tego, czy cewnikowanie wykonywane jest jednorazowo, czy stosowane na dłuższy czas, warto znać podstawy: z czego zbudowany jest cewnik, jakie są jego rodzaje, czym różni się model dwudrożny od trójdrożnego, jak dobrać średnicę i co oznacza CH. W tym artykule wyjaśniamy wszystko krok po kroku – bez skomplikowanego języka, ale z medyczną precyzją.

Budowa cewnika: co warto wiedzieć?

Standardowy cewnik pęcherzowy, czyli np. cewnik Foleya, to elastyczny dren wykonany z lateksu, silikonu lub mieszaniny materiałów. Składa się z kilku podstawowych elementów:

• Długa, elastyczna rurka, która wprowadzana jest do pęcherza przez cewkę moczową.

• Balonik umieszczony blisko końcówki – napełniany płynem po założeniu, utrzymuje cewnik na miejscu.

• Porty zewnętrzne – służą do połączenia z workiem na mocz oraz do napełniania balonu.

Niektóre cewniki mają dodatkową warstwę antybakteryjną lub zawierają jony srebra – są to rozwiązania przeznaczone do długoterminowego użytkowania, ograniczające ryzyko infekcji i tworzenia biofilmu. W nowoczesnych modelach stosuje się także powłoki hydrożelowe, które zmniejszają tarcie podczas zakładania i poprawiają komfort pacjenta.

Rodzaje cewników: który model do czego?

Wybór cewnika zależy od celu jego zastosowania oraz czasu, przez jaki będzie używany. Decyzja o doborze konkretnego modelu powinna uwzględniać stan zdrowia pacjenta, budowę anatomiczną, obecność ewentualnych infekcji oraz to, czy cewnikowanie ma charakter jednorazowy, krótkoterminowy, czy długoterminowy. Dobrze dobrany model wpływa na zmniejszenie ryzyka podrażnień, infekcji oraz ułatwia codzienną pielęgnację.

W praktyce najczęściej stosowane są:

• Cewnik Foleya dwudrożny – standardowy model wyposażony w jeden kanał do odprowadzania moczu i drugi do napełniania balonika. Powszechnie wykorzystywany w codziennej praktyce medycznej.

• Cewnik Foleya trójdrożny – posiada dodatkowy kanał umożliwiający płukanie pęcherza moczowego, co sprawdza się zwłaszcza po zabiegach urologicznych lub przy obecności krwi i skrzepów w moczu.

• Cewniki hydrofilowe – pokryte specjalną powłoką, która po kontakcie z wodą staje się śliska, co znacznie ułatwia samocewnikowanie u osób z neurogennym pęcherzem.

• Cewniki zewnętrzne (np. typu condom) – przeznaczone dla mężczyzn, którzy nie mogą korzystać z cewników wewnętrznych. Zapewniają kontrolowane odprowadzanie moczu bez konieczności wprowadzania drenu do cewki moczowej.

• Cewniki jednorazowe – bez balonika, stosowane do okresowego opróżniania pęcherza, zazwyczaj przez samego pacjenta w warunkach domowych.

• Cewniki z końcówką Tiemanna – posiadają zagiętą, sztywniejszą końcówkę, która ułatwia wprowadzanie cewnika u mężczyzn ze zwężeniem cewki moczowej lub przerostem prostaty.

• Cewniki pediatryczne – o mniejszej średnicy i dostosowanej długości, przeznaczone do delikatnej anatomii dziecięcej, często używane w placówkach pediatrycznych i podczas diagnostyki u najmłodszych pacjentów.

Po wyborze odpowiedniego typu warto też upewnić się, że wybrany model wykonany jest z bezpiecznych, dobrze tolerowanych materiałów. W sklepiemedycznysklep24.pl dostępne są m.in. wysokiej jakości cewniki z silikonu medycznego, które zapewniają biokompatybilność, przezroczystość i komfort noszenia, szczególnie istotny dla osób długoterminowo cewnikowanych.

Rozmiary cewników: co oznacza skala CH?

Dobór rozmiaru to kluczowy element skutecznego i bezpiecznego cewnikowania. Rozmiary cewników podawane są w skali Charrière (CH), gdzie 1 CH = 0,33 mm średnicy zewnętrznej. Przykładowo:

• CH 6 = 2 mm

• CH 12 = 4 mm

• CH 18 = 6 mm

Dla dorosłych pacjentów najczęściej stosuje się cewniki CH 12 do CH 18, przy czym mniejsze rozmiary są preferowane u kobiet i osób ze zwężoną cewką moczową. Większe rozmiary, jak CH 20‑24, stosuje się np. w przypadku konieczności odprowadzania skrzepów lub przy rozległych płukaniach pęcherza.

Warto również pamiętać, że rozmiar balonu (np. 5 ml, 10 ml, 30 ml) wpływa na komfort pacjenta i stabilność cewnika w pęcherzu. Zbyt duży balon może wywoływać ból lub parcie, zbyt mały – nie zapewni odpowiedniego umocowania.

Jak dobrać odpowiedni cewnik?

Dobór zależy od wielu czynników: płci pacjenta, przyczyny cewnikowania, przewidywanego czasu stosowania, a także obecności infekcji lub krwiomoczu. Poniżej kilka praktycznych wskazówek:

• Do użytku długoterminowego wybieraj cewniki silikonowe lub z powłoką antybakteryjną.

• W przypadku krwi w moczu – najlepiej sprawdzi się cewnik trójdrożny o większym rozmiarze (CH 20‑24).

• Do jednorazowego opróżnienia pęcherza – wystarczy cewnik jednorazowy, bez balona.

• Przy samocewnikowaniu (np. w pęcherzu neurogennym) – komfort zapewnia model hydrofilowy.

• U pacjentów pediatrycznych – konieczne jest użycie specjalnych, mniejszych rozmiarów.

W przypadku wątpliwości zawsze warto skonsultować wybór ze specjalistą. Zbyt gruby cewnik może uszkodzić cewkę, a zbyt cienki – nie zapewni odpowiedniej drożności.

Materiał cewnika: lateks czy silikon?

Wybór materiału cewnika to nie tylko kwestia ceny, ale przede wszystkim bezpieczeństwa i komfortu użytkowania. W codziennej praktyce najczęściej spotykamy się z dwoma głównymi wariantami:

Cewniki lateksowe są miękkie, elastyczne i tańsze, co czyni je popularnym wyborem w wielu placówkach medycznych. Niestety, mogą wywoływać reakcje uczuleniowe, szczególnie u osób z alergią na lateks. Z tego powodu ich stosowanie ogranicza się zwykle do kilku dni. Dodatkowo ze względu na porowatą strukturę materiału, szybciej osadza się na nich biofilm, co zwiększa ryzyko infekcji.

Cewniki silikonowe zyskują coraz większą popularność – nie bez powodu. Są w pełni biokompatybilne, hipoalergiczne i bardzo dobrze tolerowane przez pacjentów. Mogą być stosowane przez dłuższy czas, nawet do kilku tygodni, a ich gładka powierzchnia znacznie ogranicza ryzyko odkładania się osadu i bakterii. Dodatkowo są przezroczyste, co ułatwia obserwację drożności oraz obecność ewentualnych zanieczyszczeń czy krwi w moczu.

Niektóre modele posiadają dodatkową powłokę hydrożelową, która zwiększa komfort podczas zakładania i noszenia cewnika, redukując tarcie i ryzyko mikrourazów. Coraz częściej stosuje się również powłoki z jonami srebra – ich właściwości antybakteryjne skutecznie zapobiegają powstawaniu biofilmu oraz rozwojowi bakterii, co jest szczególnie istotne w przypadku pacjentów długoterminowo cewnikowanych.

W praktyce klinicznej coraz częściej sięga się po produkty najwyższej jakości, które nie tylko wydłużają czas użytkowania, ale przede wszystkim ograniczają ryzyko powikłań i poprawiają komfort codziennego funkcjonowania pacjenta.

Prawidłowa pielęgnacja cewnika

Najważniejsze jest rozpoczęcie każdej czynności higienicznej od dokładnego umycia i zdezynfekowania rąk – zarówno przed, jak i po kontakcie z cewnikiem. To podstawowy, ale bardzo skuteczny krok w ochronie pacjenta przed drobnoustrojami.

Ważne jest również codzienne przemywanie okolic intymnych letnią wodą z delikatnym środkiem myjącym, który nie narusza naturalnej bariery skóry. Cewnik powinien być regularnie sprawdzany pod kątem drożności – jeżeli mocz się cofa lub nie wypływa swobodnie do worka, może to świadczyć o zatkaniu i wymaga szybkiej reakcji. Worek na mocz należy wymieniać co 1–2 dni lub wcześniej, jeśli występują nieprzyjemne zapachy lub widoczna zmiana koloru moczu.

Zaniepokoić powinny takie objawy jak mętny mocz, przykry zapach, zaczerwienienie wokół cewki, uczucie pieczenia, a także gorączka – mogą one świadczyć o rozwijającej się infekcji. W takiej sytuacji nie wolno zwlekać z konsultacją lekarską.

Podsumowując: jaki cewnik będzie najlepszy?

Nie istnieje jeden uniwersalny model dla każdego pacjenta. Dobór cewnika zależy od celu, czasu stosowania, budowy anatomicznej pacjenta i stanu zdrowia. Warto postawić na wyroby wysokiej jakości, odpowiednio dobrany rozmiar oraz świadomą pielęgnację.

W oferciemedycznysklep24.pl znajdziesz szeroki wybór cewników. Oferujemy również szeroki wybór innych produktów, dzięki którym codzienna opieka staje się łatwiejsza i bezpieczniejsza.